TL;DR: Aby legalnie wyczarterować jacht na Bałtyku, musisz posiadać odpowiednie uprawnienia żeglarskie oraz radiowe. W praktyce są to minimum patent jachtowego sternika morskiego (JSM) i certyfikat radiooperatora SRC (Short Range Certificate). Bez tych dokumentów nie tylko nie zrealizujesz czarteru, ale możesz też narazić się na konsekwencje prawne i finansowe. Oba dokumenty wymagają zdania egzaminu, który potwierdza Twoją wiedzę i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i komunikacji na morzu.
Niektóre firmy czarterowe wymagają aby na pokładzie nie tylko kapitan miał wymagane uprawnienia, ale aby jestem z członków załogi miał drugiego JSM-a.
Czym jest patent Jachtowego Sternika Morskiego (tzw. JSM)?
Patent jachtowego sternika morskiego (JSM) to jeden z podstawowych dokumentów uprawniających do prowadzenia jachtów żaglowych po wodach morskich. W polskim systemie prawnym jest to patent średniego szczebla (środkowy), pozwalający na samodzielne prowadzenie jednostek o długości kadłuba do 18 metrów, bez ograniczeń odległości od brzegu. Uprawnienia te są wystarczające do samodzielnego czarteru jachtów na Bałtyku.
Aby uzyskać JSM, trzeba spełnić kilka warunków: mieć ukończone 18 lat, posiadać staż morski (minimum 200 godzin żeglugi po wodach morskich), a także zdać państwowy egzamin teoretyczno-praktyczny. Egzamin organizuje Polska Komisja Żeglarska, a kandydat musi wykazać się wiedzą z zakresu nawigacji, meteorologii, locji, przepisów oraz umiejętnościami praktycznymi na jachcie. Warto pamiętać, że w przypadku rejsów komercyjnych mogą być wymagane dodatkowe uprawnienia lub certyfikaty, np. STCW.
Czym jest certyfikat SRC i dlaczego jest wymagany?
SRC, czyli Short Range Certificate, to międzynarodowy certyfikat uprawniający do obsługi radiostacji VHF z przystawką DSC (Digital Selective Calling). Jest to wymagane minimum, jeśli na jachcie znajduje się taka radiostacja – a większość nowoczesnych jachtów morskich ją posiada. Dokument ten wydawany jest zgodnie z przepisami Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) oraz konwencji STCW, a jego brak podczas rejsu może skutkować nie tylko konsekwencjami prawnymi, ale i realnym zagrożeniem w razie sytuacji awaryjnej.
Kurs i egzamin SRC organizowane są przez ośrodki upoważnione przez Urząd Komunikacji Elektronicznej. Kurs obejmuje znajomość obsługi radia VHF, procedury łączności w sytuacjach awaryjnych, codziennej komunikacji oraz testy praktyczne na sprzęcie. Egzamin końcowy składa się z części pisemnej i praktycznej. Co ważne – certyfikat SRC jest uznawany międzynarodowo, więc może być przydatny nie tylko na Bałtyku, ale i podczas rejsów w innych rejonach świata.
Czy można wyczarterować jacht bez uprawnień?
Teoretycznie możliwe jest czarterowanie jachtu bez posiadania wymaganych uprawnień, jednak wyłącznie w formule tzw. czarteru ze skipperem. Wówczas to osoba z odpowiednimi kwalifikacjami prowadzi jednostkę, a Ty jesteś jedynie pasażerem lub członkiem załogi. Jeśli jednak chcesz samodzielnie prowadzić jacht, musisz posiadać zarówno JSM, jak i SRC. Firmy czarterowe bardzo dokładnie sprawdzają te dokumenty, a ich brak oznacza brak możliwości podpisania umowy czarterowej.
Warto również wiedzieć, że niektóre kraje mają własne regulacje dotyczące wymaganych uprawnień. Dlatego nawet jeśli czarterujesz jacht na polskim wybrzeżu, a planujesz wpłynięcie na wody innego państwa (np. Szwecji lub Danii), należy wcześniej sprawdzić lokalne przepisy. W przeciwnym razie możesz narazić się na kary administracyjne, a nawet konfiskatę jachtu przez służby graniczne danego kraju.
Uwaga: zagrożenia i ryzyko
Brak wymaganych uprawnień to nie tylko kwestia formalna, ale przede wszystkim realne zagrożenie bezpieczeństwa na morzu. Radiostacja VHF może uratować życie – ale tylko wtedy, gdy wiesz, jak z niej skorzystać. JSM gwarantuje, że skipper zna podstawy nawigacji, meteorologii i procedur awaryjnych. Niedopełnienie tych obowiązków może mieć tragiczne skutki – zarówno dla Ciebie, jak i załogi.
Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z żeglugą morską, warto zapisać się na kurs JSM i SRC z wyprzedzeniem. Firmy organizujące rejsy i kursy często oferują pakiety szkoleniowe, a niektóre z nich umożliwiają też zdobycie stażu morskiego na pokładzie szkoleniowym. To nie tylko krok do formalnych uprawnień, ale też bezcenna nauka na wodzie.
