Topenanta

Definicja ożaglowanie bermudzkie: Topenanta (po angielsku topping lift) -  to lina, która utrzymuje wolny koniec bomu (nok) po opuszczeniu żagla przymasztowego. 

W skrócie: 

• Topenanta jest częścią olinowania ruchomego jachtu żaglowego.
• Topenanta biegnie od topu masztu do noku bomu.
• Topenanta powinna być wybrana tylko, kiedy żagiel jest zrzucony (lub jest w trakcie zrzucania, albo w trakcie stawiania żagla). Pływanie z wybraną topenantą to duży błąd. 
• Występuje w ożaglowaniu bermudzkim oraz w ożaglowaniu rejowym, gdzie występuje parami i ma za zadanie stabilizowanie poziomych rei. 
• W ożaglowaniu bermudzkim może być zastąpiona teleskopowym (hydraulicznym) obciągaczem bomu, który potrafi utrzymać bom tak samo jak topenanta i obciągacz bomu. 

Czym jest topenanta?

Topenanta to lina używana na jachcie żaglowym, której głównym zadaniem jest podtrzymywanie bomu, czyli poziomej belki zamocowanej przy dolnej krawędzi grota (głównego żagla, ang. main sail). W szczególności przydaje się wtedy, gdy grot jest w trakcie refowania (częściowo zwijany) lub całkowicie opuszczony. Topenanta utrzymuje wtedy bom w pozycji podniesionej, co zapobiega jego niekontrolowanemu opadnięciu na pokład lub załogę. Lina ta jest przymocowana do końca bomu i przechodzi przez blok umieszczony na topie masztu (najwyższej części masztu). Dzięki niej możliwe jest regulowanie wysokości bomu, co ma duże znaczenie nie tylko dla wygody, ale także bezpieczeństwa podczas żeglugi.

Jakie są funkcje topenanty na jachcie?

Topenanta pełni kilka ważnych funkcji, które wpływają na komfort i bezpieczeństwo załogi oraz efektywność żeglugi:

• Podtrzymywanie bomu – najważniejszym zadaniem topenanty jest utrzymywanie bomu w pozycji, gdy grot nie jest używany lub jest refowany. Bez niej bom opadałby swobodnie, co mogłoby doprowadzić do uszkodzeń sprzętu lub kontuzji załogi.
• Ułatwianie refowania – refowanie, czyli zmniejszanie powierzchni żagla w trudnych warunkach pogodowych, wymaga, aby bom był uniesiony. Topenanta pozwala na łatwe uniesienie bomu, co ułatwia wykonanie tej operacji. UWAGA! Jeśli mamy grot refowany do masztu, topenanty przeważnie nie podnosimy, bo będzie marszczył się żagiel! 
• Regulacja nachylenia bomu – w trakcie żeglugi, szczególnie w niektórych kursach względem wiatru, nachylenie bomu może wpływać na wydajność pracy żagli. Dzięki topenancie można precyzyjnie ustawić bom w odpowiedniej pozycji. Jeśli chodzi o taką sytuację i o siłę wiatru, to regulacja bomu za pomocą topenanty jest najczęściej konieczna przy słabszym wietrze, kiedy wiatr nie "wypycha" żagli do optymalnego kształtu. Przy silniejszym wietrze sam żagiel jest bardziej naprężony, co sprawia, że bom naturalnie unosi się i topenanta nie jest potrzebna. Musi być luźna. 
• Zabezpieczenie bomu podczas postoju – podczas postoju w porcie lub kotwiczenia, topenanta jest używana do ustabilizowania bomu, aby nie poruszał się swobodnie na skutek podmuchów wiatru czy ruchów jednostki.

Jak korzystać z topenanty?

Obsługa topenanty jest stosunkowo prosta, jednak wymaga podstawowej znajomości działania osprzętu żaglowego. Poniżej przedstawiamy ogólne zasady korzystania z tej liny:

• Podnoszenie bomu – kiedy grot jest opuszczony, za pomocą topenanty można podnieść bom do góry, zwalniając w ten sposób napięcie na bomie i umożliwiając jego stabilne zamocowanie. Należy pamiętać, że podczas refowania żagla również należy wcześniej ustawić bom w wyższej pozycji (chyba, że mamy rolowany grot do masztu).
• Kontrola w trakcie żeglugi – w trakcie pływania z pełnymi żaglami, topenanta zazwyczaj nie jest napięta. Po ustawieniu grota w odpowiedniej pozycji należy zluzować topenantę, aby bom mógł się swobodnie poruszać i współpracować z wiatrem. Jeśli topenanta pozostanie zbyt napięta, bom może zostać uniesiony za wysoko, co wpłynie negatywnie na kształt żagla. Po prostu wtedy wybrana topenanta gasi żagiel. 
• Bezpieczne opuszczanie bomu – po zakończeniu pływania, przed opuszczeniem żagla należy ponownie napiąć topenantę, aby bom nie opadł gwałtownie. Ważne jest, aby podczas tej operacji kontrolować napięcie liny, aby zapobiec niebezpiecznym sytuacjom.
• UWAGA! Jeśli topenanta nie idzie do góry, przeważnie mamy wybrany obciągacz bomu!

Konserwacja i dbałość o topenantę

Topenanta, jak każdy element osprzętu jachtowego, wymaga regularnej konserwacji, aby zapewnić jej niezawodne działanie. Oto kilka wskazówek dotyczących utrzymania topenanty w dobrym stanie:

• Regularne sprawdzanie stanu liny – z biegiem czasu lina może się przecierać, szczególnie w miejscach, gdzie przechodzi przez bloki. Przed każdym rejsem warto dokładnie sprawdzić topenantę pod kątem uszkodzeń.
• Konserwacja bloków – bloki, przez które przechodzi lina, powinny być regularnie smarowane, aby zapewnić płynność pracy i zmniejszyć tarcie, które może prowadzić do uszkodzeń liny.
• Unikanie nadmiernego napięcia – topenanta powinna być zawsze luzowana, kiedy nie jest używana, aby uniknąć nadmiernego obciążenia liny i bloków.

Niebezpieczeństwa związane z nieprawidłowym użyciem topenanty

Użycie topenanty w niewłaściwy sposób może prowadzić do poważnych problemów, zarówno dla załogi, jak i dla samego jachtu:

• Opadający bom – w przypadku awarii topenanty lub jej nieprawidłowego użycia, bom może gwałtownie opaść, co stwarza ryzyko dla osób znajdujących się na pokładzie. Może dojść do urazów lub uszkodzeń sprzętu.
• Nadmierne napięcie liny – zbyt duże napięcie topenanty może powodować przeciążenie bloku na maszcie, co prowadzi do jego zużycia lub nawet zerwania. To z kolei może wpłynąć na stabilność żagla i utrudnić sterowanie jachtem.
• Brak odpowiedniej konserwacji – zaniedbanie regularnej kontroli stanu liny i bloków może skutkować nagłą awarią w trakcie rejsu, co w trudnych warunkach pogodowych może stanowić poważne zagrożenie dla całej załogi.